Zweden van A tot Z

Zweden is een noord-Europees land en wordt omringd door Finland en Noorwegen. De hoofdstad van Zweden is Stockholm, deze stad is gebouwd op 14 eilanden. Typisch Zweeds zijn de oser, uitgestrekte grintwallen die soms honderden kilometers lang zijn. Meer kenmerken en leuke weetjes staan in onderstaande lijst waarbij we Zweden van A tot Z bespreken.

A van ABBA

ABBA is een voormalige popmuziekgroep uit Zweden. Deze groep was wereldwijd bekend en enorm populair. Ook heeft deze groep, na de Beatles, het meeste aantal albums ter wereld verkocht. De naam van de groep, ABBA, is gevormd door de eerste letter van de voornamen van de vier leden van de groep. Het succes van ABBA is begonnen toen ze voor Zweden in het jaar 1974 het Eurovisie Songfestival hebben gewonnen. Dit deed de groep met het nummer Waterloo. Even is er sprake geweest voor de opening van een ABBA-museum, maar er werd toch gekozen voor een mobiele expositie.

B van Botnische Golf

De Botnische Golf is het noordelijk deel van de Oostzee en ligt tussen Zweden en Finland in. In het zuiden van de Botnische Golf liggen de Ålandseilanden en de Ålandzee. Een bijzonder kenmerk van de Botnische Golf is het zoutgehalte. In het zuidelijke deel van de Botnische Golf is het zoutgehalte hetzelfde als in de Oostzee. Verder naar het noordelijke deel van Botnische Golf wordt het zoutgehalte steeds lager. In het noorden is het zelfs zo laag dat je het zout in het water niet meer proeft en er zelfs grote aantallen zoetwatervissen leven. Vraag gratis een offerte aan

C van Celsius

Anders Celsius was een astronoom die van 1701 tot 1744 in Zweden leefde. In Uppsala werd Anders Celsius in het jaar 1730 hoogleraar in de astronomie. Samen met een aantal andere heeft Celsius in 1741 de sterrenwacht van Uppsala opgericht. Anders Celsius is echter het meest bekend geworden door de invoering van de temperatuurschaal 'Celsius', die wij nu nog steeds allemaal kennen en hanteren. Aanvankelijk werd 0°C aangeduid als het kookpunt van water en 100°C als het vriespunt. Dit werd in het jaar 1749 door de opvolger van Anders Celsius omgedraaid en dit is hedendaags nog steeds zo.

D van Du galma, Du fria

Du galma, Du fria is het volkslied van Zweden. In het jaar 1844 werd de tekst van dit lied geschreven op de melodie van een oud bestaand deuntje. Het volkslied had toen nog maar twee coupletten. In het jaar 1910 werd het volkslied uitgebreid met nog twee coupletten. Opmerkelijk is dat Du gamla, Du fria nooit een officiële status heeft gekregen, maar de traditie heeft ervoor gezorgd dat dit ook niet nodig is. Er zijn wel diverse moties geweest om er een nationaal volkslied van te maken, maar dit is nooit gelukt. Het volkslied wordt Du galm, Du fria genoemd, wat de eerste twee regels van het lied zijn. Officieel heet het volkslied 'Sång till Norden', wat Lied voor het Noorden betekend.

E van Eland

De Eland is een dier dat onder andere leeft in de bossen van Zweden. De eland behoort tot de herten en is de grootste van zijn soort. Elanden worden minimaal net zo groot als een paard. De vrouwtjes elanden worden koeien genoemd, en de mannetjes stieren. Deze mannetjes hebben vaak grote geweien op hun kop. Deze geweien zijn populaire jacht-trofeeën. Omdat de eland in Zweden in het wild leeft, gebeuren er vaak ongelukken met elanden die de weg oversteken. Daarom staan er in Zweden veel gele verkeersborden met een rode rand en een zwarte eland in het midden langs de wegen. Dit om het verkeer te waarschuwen voor de elanden die de weg over kunnen steken.

F van Feestdagen

Behalve de traditionele christelijke feestdagen, zoals Kerst en Pasen, kent Zweden ook een aantal eigen feestdagen. In april wordt altijd Walpurgisnacht gevierd. Tijdens deze viering worden er grote vreugdevuren aangestoken. Verder is er in juni het Midzomerfeest, tijdens dit feest wordt de zonnewende gevierd. In augustus wordt Kräftskiva gevierd, deze feestdag staat geheel in het teken van de kreeftenvangst. Op 13 december is er het Luciafeest, dit is een lichtfeest en tevens de start van de kerstperiode. De nationale feestdag van Zweden is Svenska Flaggans dag op 6 juni.

G van Gerechten

De Zweedse keuken omvat een aantal typische gerechten. Binnen de Zweedse keuken zijn er een aantal verschillen tussen de regio's. In het noorden wordt pitepalt, aardappelknoedels gevuld met varkensvlees, gegeten. De specialiteit van het binnenland is nyponsoppa, een vruchtensoep gemaakt van rozenbottels. In het zuiden zijn äpplefläsk, gevulde appels en uien met varkensvlees, en pyttipanna, een eenpansmaaltijd met blokjes aardappel, vlees en een spiegelei, traditionele gerechten. Een paar bekende gerechten afkomstig uit Zweden zijn:
* Köttbullar, kleine gekruide gehaktballetjes.
* Kräftskiva, gekookte rivierkreeftjes met dille, brood, boter en kruidenkaas.
* Smörgåsbord, grote hoeveelheid warme en koude gerechten, waaronder haring, zalm, paling, garnalen, makreel, kreeft, krab, sardientjes, salades, diverse soorten vlees, gerookt rendier, verschillende kaas soorten, brood, aardappelen, vruchten en nagerechten.
* Ärtsoppa med Pannakakor, erwtensoep met pannenkoeken.

H van Hoogste Punt

Het hoogste punt van Zweden is de berg de Kebnekaise. Deze berg is 2114 meter hoog, is gelegen in Lapland en is onderdeel van het Scandinavisch Gebergte. De Kebnekaise is ongeveer 150 kilometer van de poolcirkel verwijderd en ligt ook dicht bij de grens met Noorwegen. In de omgeving van de Kebnekaise zijn er veel wandelpaden die erg populair zijn onder wandelaars. De Kebnekaise is vooral bekend geworden van het boek en de tekenfilmserie 'Nils Holgersson', omdat de berg de geboorteplaats was van de leidster van de groep ganzen waar Nils Holgersson mee rondreist.

I van IJshotel Jukkasjärvi

Het ijshotel van het dorp Jukkasjärvi is gelegen in het Zweedse deel van Lapland ten oosten van de stad Kiruna. De afstand van het hotel tot de poolcirkel bedraagt ongeveer 200 kilometer. Het ijshotel van Jukkasjärvi is te bereiken per auto, taxi, hondenslee of sneeuwscooter vanaf het vliegveld in Kiruna of vanuit Ivalo in Finland.

Het ijshotel van Jukkasjärvi is geen gewoon hotel. Omdat het hotel geheel van ijs gemaakt is bestaat het slechts een aantal maanden per jaar. Ieder jaar smelt in de zomer het hele hotel en moet dan vanaf oktober weer helemaal opnieuw opgebouwd worden. Het hotel wordt van grote blokken ijs en sneeuw gebouwd en speciale kunstenaars maken mooie en bijzonder ijssculpturen. Niet alleen de kamers worden van ijs gemaakt, maar ook alle tafels, stoelen en bedden. Daarnaast beschikt het ijshotel over een kapel van ijs waarin getrouwd kan worden. Het hotel wordt ieder jaar van december tot april geopend. Overnachten in dit hotel is een bijzondere ervaring, en soms kan zelfs het noorderlicht ook nog gezien worden!

J van Junkön

Junkön is de Zweedse benaming voor 'het eiland van Johan'. Dit eiland in Zweden behoort tot de Lule-archipel. Deze archipel beschikt over een aantal eilanden gelegen in de Botnische Golf. Junkön is één van de weinige van deze eilanden die permanent bewoond wordt. Junkön is tevens de naam van een dorp in het noorden van het eiland. Dit dorp is een echt vissersdorp. In de zomer wordt er gevist op Oostzeeharing, zeeforel, houting en de kleine marene. In de winter wordt er aan ijsvissen gedaan. Grootste bezienswaardigheid van Junkön is de historische molen die waarschijnlijk uit de 18e eeuw afkomstig is.

Het eiland Junkön bestaat uit een aantal delen, waarvan het noorden dicht bebost is en het zuiden één groot strand is. Dit grote strand wordt gebruikt als oefenterrein voor de luchtmacht van Zweden.

K van Kinderboeken

Zweden staat in de wereld bekend om een aantal beroemde kinderboeken. Een paar bekende titels zijn 'Pippi Langkous' en 'Nils Holgersson'. Het kinderboek Pippi Langkous, in het Zweeds Pippi Långstrump, werd in 1945 uitgegeven en is geschreven door Astrid Lindgren. In totaal zijn er drie boeken in de Pippi Langkous reeks uitgegeven. De schrijfster, Astrid Lindgren, schreef de verhalen in eerste instantie voor haar dochter.

Een ander bekend boek is Nils Holgerssons wonderbare reis. Dit boek is geschreven door Selma Lagerlöf en is al in het jaar 1906 uitgebracht. Het doel van dit boek was om op spelenderwijs de aardrijkskunde van Zweden te leren. Dit boek is wereldberoemd en in vele talen vertaald. Leuk weetje is dat er een afbeelding van Nils Holgersson op de biljetten van 20 Zweedse Kronen staat.

L van Lapland

Lapland is een zogenaamd landschap in het landsdeel Norrland in het noorden van Zweden. Het gebied heeft een oppervlakte van 109.700 vierkante kilometer en bevat gedeeltes van de provincies Västerbotten Iän en Norrbottens Iän. Den benaming van het gebied, Lapland, moet niet verward worden met het veel grotere gebied Lapland dat zich uitstrekt over het noorden van Finland, Noorwegen en Zweden en het noordwesten van Rusland. Het Zweedse landschap Lapland is slechts een klein gedeelte van het grote Lapland. Ook delen van andere Zweedse provincies vallen in het grote Lapland.

M van Malmberget

Malmberget betekent letterlijk vertaald 'De Ertsberg' is een stadje dat ligt in de gemeente Gällivare in Zweden. Malmberget vormt samen met Gällivare en Koskullskulle een stedelijk gebied. Deze plaatsjes zitten alle drie bijna aan elkaar vast. Behoudens dit stedelijke gebied bestaat de rest van de omgeving uit bos. Malmberget is alleen te bereiken via Gällivare. De stad is vooral bekend dankzij het grote aantal mijnen die zich rondom de stad bevinden. In de mijnen wordt al vanaf 1741 ijzererts gewonnen. Voor het vervoeren van de erts is er een spoorlijn aanwezig, welke aansluit op de Ertsspoorlijn in het noorden van Zweden.

N van Natuurverschijnselen

In Zweden zijn er ook een aantal bijzonder natuurverschijnselen te aanschouwen. Zo kun je bijvoorbeeld de middernachtzon of het noorderlicht meemaken. De middernachtzon is een natuurverschijnsel waarbij de zon in de nacht niet onder de horizon komt. De middernachtzon is het beste te zien in het noorden van Zweden in de maanden mei, juni en juli. Een ander bijzonder natuurverschijnsel die in Zweden te zien is, is het noorderlicht. Dit is een lichtverschijnsel in de aardatmosfeer die in het donker gezien wordt. Vooral in de winter is het noorderlicht goed waarneembaar. Als het noorderlicht verschijnt dan zie je vaak een lichte gloed, het licht dat beweegt als bogen, stralenbundels of gordijnen van licht.

O van Öland

Öland is een eiland in de Oostzee die behoort tot Zweden. Na het eiland Gotland is Öland het grootst. Het eiland behoort tot de provincie Kalmar Iän en het zogenaamde landschap die ook Öland heet. Het is echter wel de kleinste van de Zweedse landschappen. De belangrijkste bronnen voor inkomen van het eiland Öland zijn landbouw, visserij en de kalksteenmijnen. Het eiland staat door middel van de, in 1973 gebouwde, Ölandbrug in verbinding met het vaste land van Zweden. Tevens komt het eiland Öland voor in het kinderboek over Nils Holgersson.

P van Politiek

Zweden is een constitutionele en parlementaire monarchie en democratie. In totaal bestaat de constitutie uit vier documenten die de grondwet vormen. Dit zijn:
- De eigenlijke grondwet, welke van kracht is sinds 1975. in dit document zijn de rechten en vrijheden van de staatsburgers en de organisatie van de staat vastgelegd.
- De wet op de troonopvolging stamt uit het jaar 1810. Dit document is in het jaar 1979 gewijzigd om vrouwelijke troonopvolging ook mogelijk te maken.
- De wet op de persvrijheid, deze wet bestaat al sinds het jaar 1766. Deze wet omvat vrijheid van drukpers en vrije toegang tot overheidsdocumenten.
- De grondwet op de vrijheid van meningsuiting, deze wet is een aanvulling op de wet van de persvrijheid en is in 1992 ingevoerd.

Naast een parlement met premier beschikt Zweden ook over een staatshoofd. Het staatshoofd van Zweden behoort niet tot de regering en heeft puur een ceremoniële functie. Zelfs de internationale verdragen worden door de regering getekend.

Q van Question

Question: wist je dat de hier onder genoemde beroemdheden allemaal uit Zweden afkomstig zijn?
* Crazy Frog (computer animatie)
* Europe (rock band)
* Björn Borg (tennisser en kledingontwerper)
* Ove Kindvall (voetballer)
* Astrid Lindgren (schrijfster)
* Alfred Nobel (uitvinder van dynamiet)
* Roxette (popgroep)
* Cornelis Vreeswijk (Zweeds-Nederlandse schrijfster)

R van Rödkallens Natuurreservaat

Het Rödkallens Natuurreservaat wordt ook wel Röskallens Sör Äspen Natuurreservaat genoemd. Het is een natuurgebied in het oosten van de Lule-archipel waar vogels beschermd zijn. Het natuurreservaat heeft een oppervlakte van 71,3 vierkante kilometer, waarvan het grootste gedeelte bestaat uit water. Naast een beschermgebied voor vogels, is dit tevens een gebied om op Europese nertsen te jagen. Dit omdat nertsen de vogels en eieren opeten. Enkele vogels die in het natuurreservaat voorkomen zijn de zwarte zeekoet, de reuzestern en de kleine mantelmeeuw.

S van Sport

Sport is in Zweden erg belangrijk. Er zijn in totaal meer dan 2 miljoen mensen lid van een sportvereniging in Zweden. De sporten met de meeste leden zijn voetbal, golf, atletiek en de paardensport. Omdat de winters in Zweden vaak lang duren zijn wintersporten ook erg populair. Vooral het ijshockey, schaatsen en skiën genieten veel populariteit. Omdat sport erg populair is zijn er ieder jaar ook een aantal bekende sportevenementen in Zweden, zoals: Vasaloppet, een langlaufwedstrijd die gehouden wordt in Dalarna, Lindingòloppet, een hardloopwedstrijd die gehouden wordt in Stockholm en Elitloppet, een paardensportevenement die gehouden wordt op de drafbaan Solvalla in Stockholm.

T van Taal

Feitelijk beschikt Zweden niet over een officiële taal, maar het Zweeds wordt eigenlijk wel gezien als officiële taal van Zweden. Het Zweeds behoort tot de Noord-Germaanse taalgroep en wordt door een groot deel van de bevolking gesproken. Behalve Zweeds wordt er in Zweden ook door een deel van de bevolking Sami gesproken. Overigens beheerst een groot deel van de bevolking in Zweden ook de Engelse taal.

U van Unie van Kalmar

In het jaar 1397 verenigde de Unie van Kalmar de koninkrijken Denemarken, Noorwegen en Zweden tot één monarch. Ieder koninkrijk omvatte nog een aantal landen, waardoor de Unie van Kalmar uit de volgende landen bestond: Denemarken, Noorwegen, Zweden, IJsland, Groenland, Faeröer, Orkney-eilanden, Shetlandeilanden en Finland (gedeeltelijk).

Door conflicten tussen Zweden en Denemarken is de Unie van Kalmar in het jaar 1523 uiteengevallen en werden alle landen zelfstandig. Echter bleven Denemarken en Noorwegen de Unie nog wel voortzetten. Zweden riep op 6 juni 1523 de onafhankelijkheid uit. Om die reden is 6 juni ook de nationale feestdag van Zweden.

V van Vikingen

Zweden werd vroeger bewoond door de Vikingen, die ook wel Noormannen genoemd werden. In de geschiedenis staan de Vikingen bekend als plunderaars en overvallers. De Vikingen gingen met hun schepen op verkenning uit in Europa. De aandacht van de Zweedse Vikingen lag vooral op de Baltische gebieden. Later zijn deze Vikingen dieper Rusland ingetrokken. De Zweedse Vikingen hebben in Rusland enkele belangrijke nederzettingen, zoals Staraja Ladoga en Novgorod, gesticht. Ook hebben ze een belangrijke rol gespeeld bij het ontstaan van Rusland. Dankzij de Zweedse Vikingen is de stad Kiev een rijke en welvarende handelsstad geworden.

W van Winkels en bedrijven

Uit Zweden zijn heel wat grote en bekende winkels en bedrijven afkomstig. De bekendste winkelketen uit Zweden is waarschijnlijk IKEA. IKEA is een bedrijf die betaalbare meubels en woon-artikelen verkoopt. Het bedrijf werd in 1943 opgericht in Zweden en heeft door de jaren vestigingen over de hele wereld verkregen. Naast de IKEA is ook de modeketen H&M afkomstig uit Zweden. Dit bedrijf werd in 1947 opgericht als Hennes en in 1960 uitgebreid tot Hennes & Mauritz (H&M). Inmiddels heeft H&M ook vestigingen verspreid over de hele wereld. Daarnaast worden er onder de merknaam Scania ook vrachtwagens geproduceerd in Zweden. Naast vrachtwagens worden er ook auto´s gemaakt in Zweden. De bekende automerken uit Zweden zijn Volvo en Saab, dat tegenwoordig onderdeel van het Nederlandse Spyker is.

X van X2000

De X2000, ook wel bekend als X2, is een hogesnelheidstrein die uit zes of zeven treinstellen bestaat. De X2000 wordt door de Statens Järnväger (SJ) in Zweden ingezet voor personenvervoer over lange afstanden. De maximale snelheid van deze treinen is 200 kilometer per uur. Alle treinen beschikken over een 1e en een 2e klasse. In de gehele trein is er draadloos internet beschikbaar, voor de 1e klasse gratis maar voor de 2e klasse niet. Echter worden de X2000 treinen vervangen door een nieuw type die onder de naam X55 door het leven zal gaan. Deze versie is moderner en heeft een hogere maximum snelheid.

Y van Ystad

Ystad is de hoofdstad van de gelijknamige gemeente en is gelegen in de provincie Skåne Iän, in het landschap Skåne. Ystad is gelegen aan een baai, dus dit heeft ervoor gezorgd dat deze locatie al een lange tijd bewoond word door mensen. Ystad is in de 13e eeuw gesticht aan de monding van de kleine rivier de Vassån. Tegenwoordig is het toerisme een belangrijke bron van inkomsten. De binnenstad van Ystad beschikt over veel oude vakwerk huizen die aantrekkelijk zijn voor veel bezoekers. Een bijzonder gebouw is het Saltsjöbaden Hotel dat aan de kust gelegen is. Ystad heeft diverse verbindingen met andere plaatsen. Zo zijn er treinverbindingen met Malmö, Simrishamn en Kopenhagen in Denemarken. Verder varen er veerboten tussen Ystad en het Deense eiland Bornholm en het Poolse Świnoujście.

Z van Zweedse Landschappen

De Zweedse landschappen, in het Zweeds landskap genaamd, vormen een historische indeling van Zweden. De landschappen hadden vroeger een bestuurlijke functie maar tegenwoordig niet meer. De Zweedse landschappen moeten niet verward worden met de Zweedse provincies. De Zweedse provincies vormen een moderne bestuurlijke indelingen. De Zweedse landschappen daarentegen zijn belangrijk op het gebied van geografie, toerisme, cultuur, folklore en streektaal. Veel van de Zweedse provincies zijn vernoemd naar de Zweedse Landschappen. Echter wordt aan de naam van de provincie wel steeds Iän, wat provincie betekent, toegevoegd.

Ondanks dat de Zweedse Landschappen geen bestuurlijke functies meer hebben, zijn ze nog wel steeds erg belangrijk voor de regionale identiteit. Er wordt door de bevolking van Zweden ook altijd de naam van het landschap gebruikt als ze vertellen uit welk deel van Zweden ze komen, welk dialect ze spreken of waar in Zweden ze de zomervakantie doorbrengen. Zweden is opgedeeld in de volgende landschappen: Ångermanland, Blekinge, Bohuslän, Dalarna, Gästrikland, Gotland, Halland, Hälsingland, Härjedalen, Jämtland, Lapland, Medelpad, Närke, Norrbotten, Öland, Östergötland, Skåne, Småland, Södermanland, Uppland, Värmland, Västerbotten, Västergötland en Västmanland.